Kuduz, oldukça ciddi ve ölümcül olabilen, bulaşıcı bir virüs hastalığıdır. Tilki, sırtlan, ayı, kurt, çakal gibi vahşi memeli hayvanlar ile kedi, köpek, sığır, inek, at ve eşek gibi evcil memeli hayvanlarda görülebilmektedir. Aynı zamanda bu hayvanların bulaştırdığı insanlarda da kuduz görülmektedir.

Kuduz mikrobu, tükürük ve salya yoluyla bulaşmaktadır. Bu nedenle kuduz hastalığı olan bir hayvanın ısırması, kedi ve köpeğin patisini yaladıktan sonra tırmalaması, kişinin açık yarasının kuduz olan bir hayvan tarafından yalanması gibi durumlarda virüs insanlara bulaşabilir. Virüs inek vücuduna girdikten sonra ilk olarak kas hücrelerine yerleşir, buradan sinirler yoluyla beyne kadar ulaşır. Kısa süre sonra virüs beyine yerleşerek burada çoğalır ve göz, tükürük bezleri ve deri gibi organlara daha hızlı yayılır. Virüsün vücuda girmesi ile hastalığın ortaya çıkması arasında geçen süreye kuluçka dönemi denir. Kuluçka döneminden sonra virüsü durdurmak artık mümkün değildir ve kuduz inek için sonuç ölümle sonuçlanacaktır. Bu sebeple tedavide mutlaka geç kalınmamalıdır.

İneklerde kuluçka süresi genellikle 1 ila 3 ay arasındadır. En önemli belirtiler arasında kabızlık, ıkınma ve iştahsızlık bulunmaktadır. Ayrıca sese karşı aşırı reaksiyon gösterirler. Bu dönemde inekte süt veriminde azalma gözlenir. İlk klinik belirtilerden 4 ila 5 gün önce sütte, dışkıda, idrarda ve salyada virüs bulunabilir. Zamanla ışığa karşı hassasiyet gelişir.

İneklerde tüm sinirsel semptomlar mevcuttur. Zaman ilerledikçe felç belirtileri artar. Yutma güçlüğü ve ağız bölgesinde salya artışı görülür. Felç genellikle ilk olarak arka ayaklarda başlar. Köpek şeklinde oturma pozisyonu alırlar. Aynı zamanda inleyerek agoni haline girerler ve sonuç olarak ölümle sonuçlanır.

Hayvanlarda veya kuduz ineklerde çoğunlukla başlangıç belirtileri olarak ilk önce davranış değişiklikleri görülür. Özellikle saldırganlık ve sinirsel durumlar ön plandadır. Daha sonra ileri safhalarda felçler, beyin iltihabı ve sonunda ölümle sonuçlanır.

Sinirsel semptomlar görüldükten sonra 4 ila 10 gün içinde koma hali gelişir ve bu koma durumu genellikle uzun sürer. Sonuç olarak komadan sonra ölüm meydana gelir.

Kuduzun önlenmesi ve kontrolü için en etkili yöntem aşılama programlarıdır. Evcil hayvanların düzenli olarak kuduz aşısı ile aşılanması, olası bir kuduz vakasının önüne geçebilir. Ayrıca, vahşi hayvanlarla temasın minimize edilmesi ve ısırık vakalarında derhal tıbbi yardım alınması önemlidir. Kuduzun tedavisinde erken müdahale hayati önem taşır. Isırılma sonrası hızlı bir şekilde kuduz aşısı ve immünoglobulin tedavisi yapılmalıdır.

Kuduz hastalığı, hayvan sağlığı ve halk sağlığı açısından büyük bir tehdit oluşturur. Bu nedenle, kuduzun önlenmesi ve kontrolü için etkili stratejilerin uygulanması gereklidir.